De schemer valt in als het toestel van Ryanair de luchthaven van Marrakech nadert. Vanachter het kleine vliegtuig raampje zie ik een stad van roze baksteen tegen de besneeuwde toppen van het Atlas gebergte. De prachtige oudroze kleur van de stad wordt versterkt door het mooie avondrood.
Als we het gloednieuwe luchthaven gebouw verlaten verwachten we belaagd te worden door taxi chauffeurs. Het tegenovergestelde is waar: er is geen taxi te bekennen. We lopen een stukje het grote parkeerterrein op en vinden rechts in een hoek een aantal grand en petit taxi’. Met mijn slechte middelbare school Frans weet ik een prijs te onderhandelen voor de rit naar het hotel, ik heb er spijt van dat ik mijn kennis niet een beetje op peil gehouden heb, want met de term “trop cher” alleen ga ik het geen twee weken redden hier in Marokko.
We hebben voor een nacht een reservering in een Ibis hotel aan de rand van de stad, we zijn namelijk niet van plan om in Marrakech te blijven, dat bewaren we voor het eind van de reis. Eerst willen we een kleine relaxte rondreis maken door het zuiden van Marokko.
De huurauto die we hier voor nodig hebben is gereserveerd om de ochtend na aankomst bij ons hotel afgeleverd te worden en wij staan dan ook braaf om negen uur ’s ochtends in de lobby van het hotel te wachten op de auto. Maar al wat langs komt, grand taxi, petit taxi, ezels, kamelen: geen huurauto. Als we bellen met het kantoor in Marrakech krijgen we een dame aan de lijn die zich al af vroeg waar wij zijn, de chauffeur staat al meer als een half uur bij het Ibis hotel. Na even doorvragen blijkt de beste man bij het Ibis hotel aan de andere kant van de stad te staan…. Als hij uiteindelijk ons hotel bereikt heeft zijn we nog steeds niet veel dichterbij vertrek uit de stad, hij beschikt namelijk niet over de juiste middelen om onze American Express kaart ter garantie te accepteren. Of we even mee willen rijden naar het kantoor. Er zit niets anders op, want zonder de garantie krijgen we de auto niet mee.
Essaouria
Als we na ruim twee uur eindelijk de weg op gaan richting de kust balen we van de vertraging, maar zijn we ook blij eindelijk in beweging te zijn. Het zijn onze eerste kilometers in Marokko en het verkeer valt ons reuze mee. In Marrakech is het nog druk, maar prima te doen. Eenmaal buiten de stad wordt het rustig op de smalle wegen. We passeren kleine dorpjes waar we gesluierde vrouwen en mannen in djellaba zien. Ook zien we dat de paarde- en ezel karren hier nog lang niet vervangen zijn door gemotoriseerde voertuigen. De politie is overal aanwezig, er wordt hier erg grondig gecontroleerd op snelheidsovertredingen en we nemen de vele 60 en 80 kilometer borden dan ook serieus.
Wat opvallend is zijn het grote aantal campers op de weg, de meeste met een Frans kenteken. Maar in verhouding tot het grote aantal campers zien we verbazingwekkend weinig kampeerplaatsen. De laatste helft van de drie uur durende rit wordt het erg rustig op de weg, we komen weinig ander auto’s tegen en dat is maar goed ook, want de weg wordt steeds smaller naarmate we de kust dichter naderen.
Essaouira is een havenplaats aan de Atlantische kust en heeft een roerige geschiedenis waarin de Portugezen een grote rol gespeeld hebben. Het stadje oogt op het eerste gezicht ook niet heel Marokkaans, eerder Mediterraan. Bijna alle gebouwen zijn wit geschilderd en hebben fel blauwe deuren.
We parkeren de auto aan de rand van kleine centrum en lopen met onze bagage de korte afstand naar onze accommodatie voor de nacht. Ook die valt net als het stadje niet tegen. Villa Maroc is een mooie Riad en bestaat uit vier verschillende typisch Marokkaanse panden met ieder een eigen patio. Wij krijgen de sleutel van een kamer op de bovenste verdieping, we moeten het gezellige dakterras oversteken om onze kamer te bereiken. De kamer is heel klein, maar zo ontzettend leuk dat het ons niet kan deren. Hij beschikt over een klein torentje dat geheel in beslag genomen wordt door het twee persoonsbed en vanuit het grote raam boven dit bed is er prachtig uitzicht op het centrale plein van Essaouria, de haven en het lange strand. Een beter locatie kunnen we ons niet wensen.
We beginnen onze verkenning van Essaouira met een heerlijk kopje munt thee en nemen daar een koekje bij. Deze koekjes worden verkocht in de traditionele patisserieën, maar er lopen door het stadje ook een aantal verkopers met een grote schaal met deze lekkere zoetigheden die ze per stuk verkopen. Het is een feest om het kleine stadje te verkennen. We slenteren door de smalle straatjes van de Medina, langs kleurrijke winkels waar men tapijten, sierraden, kleding en de bekende Marokkaanse pantoffels verkoopt. We verdwalen af en toe, maar zonder direct doel kun je het eigelijk geen verdwalen noemen. Vlakbij de haven bestellen we een jus d’orange die vers voor ons geperst wordt. Het moet niet druk worden bij dit kraampje, de verkoper heeft maar 3 glazen die hij na iedere klant af moet wassen. We eindigen onze middag op een terras op Place Moulay Hassan, het drukste plein van Essaouria. Vanachter een heerlijke café au lait met alweer een koekje erbij bekijken we iedereen die voorbij komt slenteren. Toeristen en lokalen pantoffelen hier heerlijk rond.
Het diner hebben we gereserveerd in Villa Maroc, waar we logeren. De keuken hier staat bekend als een van de beste van Essaouira. En dat zou zo maar eens kunnen kloppen. We eten een heerlijk pastilla, een grote pastei van filo deeg gevuld met zeevruchten. Het smaakt voortreffelijk. De entourage is ook geweldig. Gasten nemen plaats in een van de vele sfeervolle salons waar aan lage tafels het eten geserveerd wordt. Met het heerlijke eten, de fijne wijn, het romantische kaarslicht en de open haard maken we er een heerlijkeavond van.
De volgende ochtend begint erg goed, als we wakker worden schuiven we de ruwe deken opzij die dienst doet als gordijn en zien we dat Essaouira al wakker is. De zon schijnt over het strand en de haven en er is al aardig wat volk op de been. Het ontbijt wordt in datzelfde ochtendzonnetje geserveerd op het dakterras en is voortreffelijk. We eten het vers gebakken platte brood en de erg lekkere pannenkoeken voor we op stap gaan naar de markt van Essaouira. Hier lopen aanzienlijk minder toeristen dan in de rest van het stadje en ik voel me een klein beetje underdressed tussen alle gesluierde vrouwen ondanks mijn lange broek en een shirt met lange mouwen dat over mijn kont hangt. Het is even wennen dat bijna alle vrouwen van top tot teen ingepakt zijn. We vinden naast de markt op een leuk binnenplein een klein terrasje waar we heerlijk in het zonnetje van een bakje koffie genieten.
Agadir
Vanuit Essaouira rijden we langs de kust zuidwaarts in de richting van Agadir. Het is een mooie route die slingerend het binnenland afwisselt met de ruige kust lijn. Er is alweer weinig verkeer onderweg, maar meer dan genoeg campers. Ik besluit ze vandaag te tellen en kom op een totaal van 43 tijdens een rit van ongeveer 3 uur.
Lunchen doen we in Taghazoute, een kustplaats iets ten noorden van Agadir. Hier komen mensen van heinde en verre (met de camper) om te surfen op, naar men zegt, de beste golven van dit stuk van de oceaan. Er lopen dan ook veel surf-dudes rond in een billabong shorts, blote bast en door de zon geblondeerde warrige koppen met haar. Ze steken erg af bij de zeer bescheiden geklede Marokkanen. Maar het ziet er naar uit dat het elkaar niet bijt; aan de zij-gevel van de moskee prijkt een reclamebord voor verhuur van surfplanken.
Agadir is een moderne badplaats die na een verwoestende aardbeving in de jaren 70 weer helemaal opnieuw opgebouwd is. Veel van de hotels stammen ook duidelijk nog uit die tijd. De infrastructuur heeft men groots aangepakt met brede lanen met hoge palmen. Het Riu hotel dat wij voor drie nachten gereserveerd hebben is er ook eentje uit de gouden eeuw van de disco. Onze kamer is echter prima en kijkt prachtig uit over het zwembad en het strand.
We vermaken ons twee dagen met een boekje bij het zwembad en genieten van het lekkere weer. ‘s Avonds gaan we wel de hort op, want de bar van het hotel word bevolkt door levende doden uit Duitsland die de avond van hun leven hebben wanneer er een man met een Hammond orgel op komt treden.
We rijden de berg op die uitkijkt over Agadir en vroeger verdedigd werd door een groot fort. Er is weinig meer dan de buitenmuren over van deze kasbah. Maar het trekt nog de nodige bezoekers aan en voor deze bezoekers staan er kamelen klaar die tegen betaling een rondje met ze over de parkeerplaats rijden. Als we zien dat een van de kameel eigenaren zijn dorst lest door zijn kameel in een opengesneden plastic fles te laten plassen en dit daarna op te drinken, hebben we weer genoeg gelachen en nemen de slingerweg terug naar beneden.
In de gloednieuwe Marina van Agadir parkeren we onze huurauto en nemen we plaats op een uber-hip terrasje dat ook niet zou misstaan aan het strand van Barcelona. Men draait er lounge muziek en serveert ons lekkere milkshakes terwijl we onderuit gezakt op een een van de heerlijke lounge banken liggen en uitkijken over het mooie brede strand van Agadir. Vanaf onze top plek kijken we ook uit op de boulevard van Agadir, waar er druk geslenterd word om te kijken en bekeken te worden.
Taroudant
De weg van Agadir naar Taroudant is druk, er is veel vrachtverkeer en we doen daarom redelijk lang over een rit van nog geen 90 kilometer. De dorpjes onderweg doen minder leuk aan dan op de eerdere routes die we gereden hebben. Wel vinden op deze route een vreemde verschijning: ergens in the-middle-of-nowhere staan een aantal middelgrote bomen. Een van deze bomen trekt onze aandacht. Aan de takken van deze boom hangen maar een paar bladeren en toch is de boom niet kaal, verdeeld over de takken van de boom staan zeker zes volwassen geiten opgesteld. Het is een curieuze verschijning waar we graag een foto van maken. Dit wordt blij aangemoedigd door een man die ineens uit het niets verschijnt en op onze stilstaande auto afloopt. Hij lijkt minder blij als hij ons met gebalde vuist nazwaait wanneer we wegrijden, blijkbaar had hij een vergoeding verwacht voor zijn aanmoediging.
Als we de stadsmuren van Taroudant doorrijden zien we dat we in een erg leuk en traditioneel stadje terecht zijn gekomen. We rijden achter een ezelkar aan door de smalle straatjes van het stadje op zoek naar een hotel. We vinden een kamer bij het Saadiens hotel, een ietwat schurftig hotelletje in het centrum van het klein plaatsje. Het beschikt over een zwembad, maar voor geen goud dat ik daar een frisse duik in neem. Het water is groen en ziet eruit alsof er al jaren een nijlpaard in woont.
We lunchen op een dakterras van het centrale plein, vanaf hier hebben we een prachtig uitzicht op het leven in Taroudant en schieten we flink wat foto’s. Het is opvallend om te zien dat er bijna alleen mannen op het terras zitten. De vrouwen hebben duidelijk wat beters te doen.
Taroudant is volledig ommuurd door dikke roze stenen stadsmuren, ook vanaf deze muren hebben we een leuk uitzicht en wel op het verkeer dat door de poorten de stad in en uit gaat. Het zijn voornamelijk fietsers, brommers en koetsjes met paard, maar zeer weinig auto’s. Daar waar paardenkoetsen in grote delen van de wereld vaak alleen voor de toeristen rijden, worden ze hier in Taroudant gewoon door de inwoners gebruikt. Naast de stadsmuren vinden we een dakterras met uitzicht op de kasbah. De koffie smaakt er goed. Op het moment dat we af willen rekenen merken we dat de ober net zijn matje heeft uitgerold en aan het bidden is. We wachten even.
’s Avonds duurt het even voor we de juiste route gevonden hebben. Ons hotel ligt hemelsbreed niet ver van het centrale plein, maar door de kronkelige straatjes van de Medina is het lastig te vinden. Het is druk op straat, het lijkt wel of iedereen op straat loopt.
Ait Benhaddou
Na een rustig nachtje onder de prikkelende paardendeken van het Saadiens hotel is het weer tijd om de auto uit de garage te halen en onze rondreis te vervolgen in de richting van Ouarzazate. We hebben een lange rit voor de boeg en vertrekken dan ook vroeg. De weg voert ons vandaag door prachtige landschappen en over smalle wegen. Men is op dit traject ook aardig met de weg bezig wat ons wel wat vertraging oplevert.
Aan het eind van de middag komen we aan bij Ait Benhadou op ongeveer 9 kilometer van Ouarzazate. Ait Benhaddou is de naam van een schitterende Kasbah, op een heuvel gebouwd aan de bedding van een bijna droge rivier. Bijna alle families die in deze kasbah woonden zijn naar de overkant van de rivier getrokken om daar een mooier huis te bouwen dan men in de Kasbah kon bewonen. Veel van deze nieuwe huizen zijn nu verbouwd tot accommodaties voor de vele toeristen die de prachtige kasbah komen bezoeken. De kasbah is niet alleen geliefd bij toeristen, hij is voor vele films als decor gebouwd. De laatste grote film waar hier scènes voor opgenomen zijn is Gladiator met Russel Crowe.
Wij hebben een kamer gereserveerd bij Dar Mouna, een van de eerste huizen die gebouwd werd aan de overkant van de rivier. Deze riad heeft een groot terras met een werkelijk schitterend uitzicht op de Kasbah en de groene rivier bedding waar hij tegenaan ligt. We drinken op ons gemakje een kopje munt thee op het terras en laten het uitzicht op ons inwerken. Als we eenmaal op stap gaan om de kasbah van dichtbij te bekijken worden we als verwacht een aantal keren aangesproken door personen die onze gids willen zijn. We slaan hun diensten vriendelijk maar beslist af.
We betalen een paar dirham entree aan een aantal jongens die bij een van de ingangen van de oude stad zitten. Ze zien er niet officieel uit, moet hier echt entree betaald worden? Eenmaal binnen hebben we geen idee welke kant op te gaan, op goed geluk klimmen we wat trappen op. We wandelen langs grotendeels onbewoonde lemen gebouwen, slechts twee families wonen nog in de kasbah. De hele vesting is van leem gebouwd, wat hier en daar aardig aan het afbrokkelen is. Met veel klimmen en klauteren, we hebben op goed geluk niet de meest eenvoudige route gekozen, bereiken we de top van de heuvel. Het uitzicht is geweldig, we kijken heel ver de omgeving in. Door de kale afgesleten bergen van roze bruin steen lijkt het hier en daar wel een maanlandschap. Als we vanaf vanaf dit hoge punt naar beneden op de kasbah kijken, is het net een heel groot uit de kluiten gegroeid zandkasteel. We zien hoe ooievaars op een aantal van de torens een gigantisch nest gebouwd hebben.
Terug bij onze accommodatie nemen we plaats op het terras en zien we hoe de kasbah langzaam van kleur veranderd in de ondergaande zon. Een uitzicht waarvan het moeilijk is om afscheid te nemen.
Na een heerlijk diner bij kaarslicht in het restaurant van onze accommodatie trekken we ons terug in onze rustieke kamer. De kamer is apart ingedeeld; als je de kamerdeur opent kijk je direct de badkamer in richting toilet. Dat is wat een wildvreemde dame ook doet nadat ze de verkeerde kamerdeur opent; onze kamer. Ze schrikt zich een ongeluk want het eerste en enige dat ze ziet is Maik die met z’n broek op zijn enkels op het toilet zit. Onze kamer is net als de kasbah gemaakt van leem en in het plafond is veel riet en stro verwerkt. Als we in bed liggen onder alweer een ruige paardendeken voelen we wat zand en stro op onze gezichten neerdalen. De volgende ochtend heeft dit een dun laagje gevormd op onze gezicht en dekens.
Van Ouarzazate naar Marrakech
Het heerlijke ontbijt met vers gebakken brood en evenzo verse jus d‘orange nuttigen we de die ochtend op het zonnige terras van Dar Mouna, met het betoverende uitzicht op de kasbah van Ait Benhaddou.
In dit deel van Marokko zijn nog veel meer zandkastelen te bezoeken en we vervolgen dan ook de weg landinwaarts naar kasbah Tamdaght. Om daar te komen moeten we de auto navigeren over een oude smalle brug met losse planken. Het maakt zo’n kabaal als we erover heen rijden dat we ons afvragen of we de overkant wel gaan halen. Ook deze kasbah is favoriet bij ooievaars, we tellen wel zeven grote nesten op deze kleine kasbah. De ligging is lang niet zo spectaculair als Ait Benhaddou, dat verklaard waarschijnlijk ook de heerlijke rust: we zijn er de enige bezoekers.
Ook in Ouarzazate staat een kasbah, deze Taourirt Kasbah staat midden in de stad. Hier zijn een flink aantal vertrekken gerestaureerd door Unesco. We bezoeken ze samen met een grote groep toeristen, het is soms echt dringen op de kleine kruip-door-sluip-door gangetjes en trappen van de Kasbah. Als we Ouarzazate weer verlaten in noordelijke richting rijden we langs de Atlas filmstudios, ook hier zijn al heel wat films opgenomen. En dat de Marokkaanse Sahara ook heel goed door kan gaan voor een andere woestijn zien we aan de gigantische metershoge Egyptische beelden die de ingang van de studio’s flankeren.
Tizi-n-Tichka pass en op de thee bij lifters op weg naar Telouet
Ouarzazate ligt op het kruispunt van de Sahara en het Hoge Atlas gebergte. Dit Atlas gebergte moeten we over om ons einddoel van de reis te bereiken: Marrakech. Het is een afstand van nog geen 200 kilometer, maar door de hoge bergen met slingerende wegen en vele haarspeldbochten is het geen makkelijke rit. Er staat toch al snel vier uur voor om deze weg in een stuk af te leggen. Het is dan niet een van de makkelijkste routes van het land, maar zeker wel een van de mooiste en meest spectaculaire. We zien het landschap onderweg continu veranderen. Van het kale roze-rode Sahara landschap rond Ouarzazate tot prachtige groene bergweides en dikke eikenbossen van de hoge Atlas.
Vlak voor we het hoogste punt van de Tizi-n-Tichka pas bereiken gaan we van de hoofdweg af en slaan we een kleinere bergweg in op weg naar Telout. Hier willen we een kasbah bezoeken die erg mooi schijnt te zijn. De weg erheen is smal, slecht onderhouden en zeer rustig. Als we ongeveer halverwege zijn zien we een oude Mercedes langs de weg staan met de motorkap geopend. Over de motor gebogen staat een man in een prachtig blauw gewaad. Zodra hij ons aan hoort komen springt hij midden op de weg om ons te stoppen. In rap Frans verteld hij ons dat ze pech hebben, kan hij met ons meerijden naar Telout waar zij vandaan komen? Het zou een slim opgezet plan kunnen zijn om argeloze toeristen te beroven, of het kunnen gewoon twee mensen zijn met autopech. We vertrouwen op de tweede optie en bieden de man een plaats aan in onze huurauto. Onderweg naar Telout vertelt hij ons over zijn familie en de streek waar we doorheen rijden. Zijn vader, verteld hij ons, is met een karavaan uit Mali gekomen en neergestreken in Telout waar hij met een Berberse vrouw een gezin gesticht heeft. In deze omgeving wonen veel nomaden families die grote delen van het jaar door de Sahara trekken. Sommige leden van deze families vestigen zich in plaatsen in het Atlas gebergte zoals Telout.
Daar waar de weg stopt ligt ook het einddoel van onze rit, onze lifter wil graag betalen voor de rit. Als we dit beleefd afslaan staat hij erop dat we thee komen drinken. Hij brengt ons naar een vriend met een tapijthandel. De muntthee wordt ceremonieel ingeschonken en meerdere keren terug de kan ingegoten voor het goed genoeg is om te serveren. De eigenaar van de tapijthandel is ook in een prachtig gekleurd gewaad gestoken en heeft een flinke tulband op zijn hoofd om hem te beschermen tegen de zon. Alleen vandaag laat die zon het afweten. Het is licht druilerig weer als we onze nieuwe vrienden bedanken voor de gastvrijheid en op pad gaan om de kasbah te bezoeken. 
We lopen door kleine straatjes met lemen huizen waar kindertjes spelen met zelfgemaakt speelgoed. Als we denken te verdwalen wijzen een aantal vrouwen, die op pad zijn met bergen wasgoed, ons in de juiste richting. We klunen door nat gras tot we de kasbah voor ons op zien doemen, het is een indrukwekkend bouwwerk. Eenmaal dichterbij zien we dat het indrukwekkende bouwwerk erg vervallen is. We hebben nu een aantal kasbah’s gezien in deze streek en ze hebben allemaal toch een eigen kenmerkende stijl. Daar waar Ait Benhaddou een echt woestijn fort is lijkt deze kasbah van Telouet meer op een Middeleeuws kasteel uit Ierland.
Terug op de weg naar Marrakech passeren we het hoogste punt van de weg over de Tizi-n-Tichka pas op 2260 meter, er ligt een klein beetje sneeuw en het is er behoorlijk koud. Dit weerhoudt de vele verkopers langs de kant van de weg er niet van om hun waar aan te blijven prijzen. Men verkoopt vooral veel stenen en mineralen uit het Atlas gebergte. De stenen, die men doormidden gekliefd heeft, tonen in de kern allemaal bijna onnatuurlijke felle kleuren. De verkopers schuwen niet om zo nu en dan voor de auto te springen en dat zorgt dat we op deze toch al pittige route extra goed op moeten letten.
Zodra de bergweg overgaat in een vlakke weg raken we ook bijna de buitenwijken van Marrakech. Het is gedaan met het mooie landschap, de schitterende vergezichten, groene weides, bossen en besneeuwde bergtoppen. Met behulp van een aantal plattegronden weten we de Palmeraie te vinden en onze accommodatie hier: Club Med. Het is haast een cultuur shock om na week in het echte Marokko in deze Franse enclave te belanden. Maar alles went en luxe went vaak extra snel.
Club Med le Palmeraie is grootst opgezet, maar ook zeer sfeervol. We genieten van het goede eten en pakken wat R&R op een bedje bij het zwembad. De beroemde Club Med dansjes laten we aan ons voorbijgaan. Er een keer naar kijken vinden we genoeg. Het is een heerlijk resort om uit te rusten, maar het nabije Marrakech lokt ook dagelijks..
Marrakech
Club Med heeft een pendeldienst rijden tussen het clubdorp in de Palmeraie aan de rand van Marrakech en het clubdorp in de stad. Le Medina, zoals dit clubdorp heet, ligt aan het bekende 
Djemaa el Fna plein in het hartje van de oude stad. Vanuit hier wandelen we in de richting van de echte Medina op zoek naar de wereldberoemde souks van Marrakech. We volgen braaf het kaartje uit onze reisgids en verbazen ons erover dat het best nog wel een eindje lopen is voor de ‘gewone’ smalle straatjes van de medina overgaan in de drukke souks. Als het toch wel erg lang duurt beseffen we ons dat we verkeerd gelopen zijn. We lopen terug naar het begin van onze route en slaan de juiste weg in, nu lopen we binnen no-time door smalle straatjes waar iedere vierkante meter van de gevels behangen is met koopwaar. Traditionele lantaarns, pantoffels, aardewerk, kleding, specerijen, tapijten, koperen pannen, schalen, theepotten en aardewerken Tajines; het wordt allemaal te koop aangeboden. Het is er heerlijk rondwandelen, kijken, koopwaar beoordelen en af en toe onderhandelen om een koop te sluiten.
Tussen deze souks is er hier en daar een hippe bar te vinden zoals Cafe Arabe; het andere Marrakech. Boven op het oude pand, dat modern en hipper de pip ingericht is, is het gebruikelijke dakterras te vinden. Hier is het heerlijk bijkomen van de hectiek in de stad enkele verdiepingen lager en kunnen we op ons gemak onze nieuwe aankopen bewonderen.
Het Djemaa el Fna plein zijn we al een aantal keer over gewandeld op weg naar de Medina, maar het plein echt goed bekijken doen we op een van onze avonden in Marrakech. Laat in de middag beklimmen we de trappen naar het bekende Cafe de Paris. Vanaf dit dakterras hebben we prachtig uitzicht op het plein. Het is druk bij het cafe en het duurt even eer we een plaatsje aan de rand bemachtigd hebben. Vanaf hier kijken we neer op de drukte op het plein en zien we de slangenbezweerders hun werk doen, gesluierde dames bieden vrouwen aan om de handen met henna te bewerken, grote drommen Marokkanen staan zich te verdringen rond de traditionele verhalen vertellers en de Gnaoua muzikanten vertonen hun typische dans op de indringende en opzwepende drummuziek. Het is een prachtig schouwspel dat wel uren zou kunnen duren. Als de schemer langzaam overgaat in het donker van de avond verschijnen de eettentjes op het plein. Er worden kleine keukentjes opgebouwd waaromheen toeristen en Marokkanen plaatsnemen om te eten. De heerlijke geuren van het eten stijgen net zo hard op als de rookwolken van de houtskool vuren. De Koutoubia moskee, gelegen aan de overkant van het plein, komt ook tot leven. De imam roept op tot het gebed.
Naar de koran school en het paleis
In Marrakech zijn ook een aantal van de prachtige oudere gebouwen van de stad te bezichtigen. Ze zijn, zoals bijna alles in deze stad, goed verstopt. In een klein steegje diep in de Medina, voorbij de drukke souks, vinden we de koran school Medersa Ben Youssef. Via een grote koperen deur betreden we een lange betegelde gang waar we bij een klein raampje een entree kaartje kopen. Vanaf hier bestijgen we de trappen naar de cellen waar in de hoogtijdagen van deze school tot 700 leerlingen verbleven. De cellen zijn kaal en klein en gelegen rond evenzo kleine binnenplaatsjes. Sommige hebben via een klein raam uitzicht op de schitterende centrale binnenplaats. Deze marmeren binnenplaats is gesitueerd rond een waterbassin en versierd met prachtige veelkleurige tegel mozaïeken en ingewikkeld gedecoreerd pleisterwerk. Het geheel toont ingetogen maar is met veel oog voor detail versierd.
Het Bahia Paleis is minder moeilijk te vinden en dat is te merken, het wordt ook bezocht door toeristen die in groepen reizen. Het is af en toe dan ook dringen in de kleine ruimtes en gangen van dit mooie paleis. Ook hier zijn de vloeren, wanden en zelfs de plafonds rijk versierd met mozaïeken en pleisterwerk. Naar verluid zijn hier bij de bouw, aan het eind van de 19e eeuw, de beste ambachtslieden en de beste materialen uit het land aan te pas gekomen. Zo komen de tegels uit Tetouan, het cederhout uit de Midden-Atlas en lopen we over marmer uit Meknes. Het moet geen straf geweest zijn om in dit mooie gebouw te wonen en plaats te kunnen nemen op een van de vele binnenplaatsen onder de sinaasappel- of jasmijnbomen.
In een steeg aan dezelfde straat bezoeken we een kleiner gebouw: het Bert Flint museum in Maison Tiskiwin. Bert Flint is de naam van de Nederlandse eigenaar die zich in de jaren 50 van de vorige eeuw in Marrakech gevestigd heeft. In zijn sfeervolle huis, in de ruimtes rond de kleine binnenplaats, is zijn ietwat stoffige collectie voorwerpen en volkskunst uit de aangrenzende streek en de Sahara landen te bezichtigen.
Het Place des Ferblantiers blijkt een lieflijk plein, hier klinkt het getik van metaalbewerkers die de lantaarns maken die op de souks verkocht worden. Gesluierde vrouwen lopen rond en bieden sieraden te koop aan vanuit hun met henna bewerkte handen. Het is het enige stuk lichaamsdeel dat je te zien krijgt. Aan de rand van een aantal terrassen staan de tajines op een houtskool vuur te pruttelen en een lekkere geur verraad iets van de smakelijke gerechten die hierin bereid worden. Wij bekijken het vanaf het dakterras van Kozybar. Hier hebben we ook uitzicht op de stadsmuren waar het pleintje aan grenst. We tellen er maar liefst twaalf ingewikkeld gebouwde ooievaars nesten.
In de nieuwe wijk van Marrakech lunchen we in het voormalige postkantoor bij Grand Cafe de la Poste. Het lijkt een brasserie die niet zou misstaan in Parijs. We eten er lekker en wandelen nog wat door de omringende straten die we een stuk minder leuk vinden dan de kleine drukke en onoverzichtelijke steegjes van de oude medina.
Onze laatste avond in Marokko dineren we bij Dar Moha, een prachtig restaurant waar men ons een enorme hoeveelheid aan heerlijke Marokkaanse gerechten serveert in een romantische setting. Helemaal volgegeten zoeken we een taxi voor het kleine stukje terug naar het Djemaa el Fna plein. De eerste die we benaderen vraagt een idioot hoog bedrag. De volgende taxi zet ook hoog in, als we hem uitleggen dat het een stukje van niets is roept hij dat we in moeten stappen en dat hij ons gratis en voor niets brengt. En eerlijk waar; als we 3 minuten later op de plaats van bestemming zijn wil hij echt geen dirham van ons aannemen.
Na twee heerlijke weken in Marokko verlaten we het land weer met Ryanair. De dame achter ons in het vliegtuig verteld een medereiziger over haar trip door de Sahara, in gedachte plan ik alweer een nieuwe trip naar Marokko.
Colowicz 